Daniël 7, 9-10.13-14: Rechtspraak in de hemel

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1427)

Toen zag ik dat er tronen neergezet werden. Er ging iemand op zitten die op een oude wijze man leek. Zijn kleren waren zo wit als sneeuw, en zijn haar leek op witte wol. Zijn troon was een wagen van vuur, met wielen van grote vlammen. Er kwam een rivier van vuur uit de grond, die voor hem uit stroomde. Duizenden engelen dienden hem, en miljoenen engelen stonden voor zijn troon. Toen werden er boeken opengedaan. Ik hoorde dat de dieren straf kregen. (…)

Daarna zag ik in mijn droom nog iemand. Hij leek op een mens, en hij kwam op de wolken uit de hemel. Hij werd bij de oude wijze man gebracht, en die maakte hem koning. Alle volken op aarde moesten hem dienen. Aan zijn macht zou geen einde komen, zijn koninkrijk zou altijd blijven bestaan.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

In mijn visioen zag ik
dat er tronen werden geplaatst
en een Hoogbejaarde er ging zitten.
Zijn gewaad was wit als sneeuw,
zijn hoofdhaar blank als wol.
Zijn troon bestond uit vlammen,
de wielen ervan uit laaiend vuur.
Een stroom van vuur welde op
en vloeide voor Hem uit.
Duizend maal duizenden dienden Hem
en tienduizend maal tienduizenden stonden voor Hem.
Het gerechtshof ging zitten
en de boeken werden geopend.

Daarna zag ik in mijn droom iemand
die leek op een mens.
Hij kwam aan op de wolken van de hemel.
Hij werd bij de oude wijze man gebracht.
Die maakte hem koning:
hij kreeg pracht en koninklijke macht.
Alle volken en stammen dienden hem,
welke taal ze ook spraken.
Zijn macht zal nooit een einde kennen,
zijn koninkrijk zal altijd blijven bestaan.

Stilstaan bij ...

Visioen
Een visioen is als een droom. Maar dan een droom die iets zegt over wat God wil voor de mensen. Daarom komen in een visioen vaak woorden voor die meer zeggen dan men eerst zou denken.

Tronen plaatsen
In dit visioen wordt een rechtspraak beschreven in de hemel.

Hoogbejaarde / oude wijze
Deze benaming van God, evenals de tronen, dienen om een indruk te geven van zijn eerbiedwaardigheid en wijsheid
Merk op dat God hier voorgesteld wordt als een mens.

Boeken
In de godsdienst van Babylonië kende men 'lotstabletten'. Daarop stonden de lotgevallen van ieder persoon en van de gemeenschap die door de god Mardoek jaarlijks werden vastgelegd.
In Daniël bedoelt 'boek' symbolisch het besluit van God, die de geschiedenis beheerst.

Iemand die op een mens geleek
Aan deze 'mens' en niet aan schrikwekkende dieren (die eerder in Daniël 7 werden vermeld), wordt eeuwige macht gegeven. In het vervolg van het boek Daniël blijkt 'mens' ook te gaan om een gemeenschap.

Bij de tekst

Over Daniël

Klik hier voor meer informatie over de profeet Daniël.

Historische context

167 of 166 voor Christus	Tijd van de Makkabeeën: Jeruzalem en Judea maakten deel uit van het Seleucidische Rijk, waardoor de hellenistische cultuur zich aan alle kanten opdrong. Zelfs de hogepriester van de Tempel van Jeruzalem en andere Joodse hoogwaardigheidsbekleders leken bereid om het joodse geloof aan te passen aan de toen heersende normen. Het is in die tijd dat het boek Daniël geschreven werd.
168	Jeruzalem werd geplunderd door de Seleucidische koning Antiochus IV.
169	Antiochus IV verbood de dienst aan de God van Israël en liet in de tempel een afgodsbeeld plaatsen. Dit leidde tot een volksopstand, die een einde maakte aan het bewind van de Seleuciden in Jeruzalem en omstreken zodat het Joodse volk een tijd zelfstandig werd.

Visioen

Het zevende hoofdstuk van het boek Daniël beschrijft een visioen, waarin de grote wereldrijken waarmee Israël in zijn geschiedenis te maken had, als schrikwekkende dieren worden voorgesteld. Die dieren worden veroordeeld voor de troon van God (de Hoogbejaarde) en vernietigd.
Daarna wordt over het rijk van God in een beeld gesproken. Dit wordt symbolisch weergegeven door de 'Mensenzoon'. Dit is niet één persoon, maar een samenleving (Daniël 7, 27)

Met zijn visioen drukte Daniël de hoop uit dat menselijkheid het zal halen op de 'politieke beesten' van de geschiedenis en wilde hij vrome joden moed en troost geven in een tijd waarin Grieken zich wilden mengen in hun godsdienst en cultuur.

Mensenzoon

Toen Jezus door Kajafas werd verhoord, deed Hij volgens de evangelisten beroep op Daniël 7:
"Toen vroeg de hogepriester hem: ‘Bent u de Messias, de Zoon van de Gezegende?’ Jezus zei: "Dat ben ik, en u zult de Mensenzoon aan de rechterhand van de Machtige zien zitten en hem zien komen op de wolken van de hemel." (Marcus 14,61-62)
De titel ‘Mensenzoon’ die Jezus op zichzelf betrok, was sinds Daniël een belangrijke messiaanse titel geworden, die niet meer het beeld opriep van de kwetsbare mens, maar van de vergoddelijkte gestalte. Dat is de reden waarom Kajafas die uitspraak van Jezus godslasterlijk vond en Jezus veroordeelde.

Overweging

A. Lameire

Een visioen (2018)

In hoofdstuk zeven van het boek Daniël beschrijft de profeet Daniël hoe hij in een nachtelijk visioen vier machtige dieren ziet. Ze zijn het beeld van de vier koninkrijken die in Bijbelse tijden de aarde overheersten: Babylonië, Medië, Perzië en Macedonië. Maar hun macht wordt gebroken door de ‘oude wijze’ die een kleed draagt, wit als sneeuw en die zetelt op een troon van vuur.
In de Bijbel wordt Gods aanwezigheid vaak met vuur omschreven. Denk maar aan het brandende braambos, aan het vuur dat het volk voorgaat in de woestijn of aan het godsvisioen van de profeet Jesaja in de tempel. Daarna kwam er iemand ‘die eruitzag als een mens. Hem werden macht, eer en het koningschap verleend; zijn koningschap zou nooit ten gronde gaan.’

Moeten we in die ‘oude wijze’ God herkennen?
En is degene die op een mens geleek een verwijzing naar Jezus?
Exegeten nemen daarover verschillende standpunten in.